ترجمه و تدوین: فرشته مرادی

در 24 آوریل سال 1800م "جان آدامز"، رییس جمهور وقت آمریکا لایحه ای را به کنگره آمریکا فرستاد که بر اساس آن علاوه بر انتقال پایتخت این کشور از فیلادلفیا به شهر جدید واشنگتن،‌ با اختصاص مبلغ 5000 دلار برای تاسیس کتابخانه ای حاوی کتب قابل استفاده و مفید برای اعضای کنگره آمریکا نیز موافقت می گردید. بدین ترتیب با گردآوری یک مجموعه 3000 جلدی در بخشی از کاپیتول – ساختمان جدید کنگره آمریکا- سنگ بنای اولین کتابخانه کنگره امریکا گذاشته شد.

اما در حقیقت پایه گذاری آنچه هم اکنون به عنوان بزرگترین کتابخانه جهان شناخته می شود،‌ مدیون وقایعی است که 15سال بعد اتفاق افتاد. در آگوست سال 1814 ارتش مهاجم انگلستان با به آتش کشیدن ساختمان کنگره کتابخانه کوچک آنرا نیز نابود کرد. یکسال بعد "تامس جفرسون"،‌ رییس جمهور بازنشسته آمریکا در ازای دریافت 23950  دلار،‌ کتابخانه شخصی خودش را که حاوی 6487 جلد کتاب در موضوعات گوناگون هنری،‌ فلسفی،‌ ریاضیات، علوم پزشکی، روانشناسی و غیره بود، تقدیم کنگره کرد. جفرسون در واقع با اظهار این مطلب که "گمان می کنم هیچ موضوعی وجود ندارد که یک عضو کنگره زمانی نیازمند مراجعه به آن نباشد"، توجه اعضا را برای پذیرفتن این حجم کتاب با موضوعات متنوع و گوناگون جلب نمود.

در فاصله سالهای 1864 تا 1897 " آنیثورس راند"‌ ، کتابدار کنگره، این کتابخانه را به یک مرکز تحقیقاتی ملی مبدل نمود. در سال 1886 و به دنبال تصمیمی که 13پ سال قبل کنگره به منظور تغییر معماری ساختمان کتابخانه گرفته بود،‌ "جان اسمیث میر" و "پل پلز" مسوولیت ساخت بنایی با معماری دوره رنسانس ایتالیا را بر عهده گرفتند.

سرانجام در اوایل نوامبر سال 1897 بزرگترین، مجهزترین، ایمن ترین و طولانی ترین کتابخانه جهان در ساختمان تامس جفرسون در واشنگتن دی سی افتتاح شد. دو ساختمان دیگر با نامهای جان آدامز و جیمز مدیسون نیز در سالهای 1938 و 1981 به عمارت قبلی اضافه شدند.

در کتابخانه کنگره آمریکا مجموعه ای از 29 میلیون کتاب و مقاله با بیش از 130 میلیون موضوع، دو میلیون و 700  هزار صفحه گرامافون و آثار صوتی،‌ 12 میلیون قطعه عکس، چهار میلیون و 800 هزار نقشه و 58 میلیون نسخه خطی در 2/77 کیلومتر (30 مایل)‌جای گرفته است. در میان این آثار می‌توان به 600 هزار نسخه از نشریات، کتابها و دست نوشته های فارسی اشاره نمود که در طی50 سال و به دلیل علاقه یک قاضی آمریکایی به زبان و ادبیات و عرفان فارسی توسط یک شرق شناس ایرانی مقیم آمریکا به نام "ابراهیم پورهادی" جمع آوری گردیده است.

از سال 1870 به منظور حمایت از حقوق مولفین (کپی رایت) همه نویسندگانی که خواستار استفاده از این حق باشند، بایستی دو نسخه از آثارشان را به این کتابخانه بفرستند. بدین ترتیب روزانه تقریبا 22000عنوان کتاب جدید در ایالات متحده به این کتابخانه وارد می شود که تقریبا 10 هزار عنوان آن در هر روز به مجموعه دائمی کتابخانه افزوده می گردد.

یکی دیگر از ویژگیهای بارز این کتابخانه شیوه فهرست نویسی آن است. این کتابخانه علاوه بر نقش عمده ای که در تدوین قواعد فهرست نویسی انگلوامریکن داشته، فعالیتهای گسترده ای را نیز در زمینه انجام امور فنی و توزیع فهرست برگه های چاپی (از آغاز قرن بیستم)،‌ توزیع نوارهای مارک (از سال 1968) و توزیع دیسک فشرده CD-MARK و LASERCAT در سالهای اخیر به ثمر رسانده است. این کتابخانه همچنین مدیریت "سرویس کتابخانه ملی برای نابینایان و معلولین" را نیز به عهده دارد که یک برنامه کتابخانه ای گویا و با خط بریل است و به 766 هزار آمریکایی خدمات می رساند.

یک آرشیو گسترده‌ی آمریکایی

در 22 سالن مطالعه و همچنین وب سایت مجهز این کتابخانه امکان دسترسی به بزرگترین مجموعه جهانی نسخ خطی، ‌عکسها،‌ فیلمها، نقشه ها، نوارهای صوتی، نقاشی ها و پوسترها و انبوهی از امکانات بصری دیگر وجود دارد.

هنگامیکه "فرد اوت"،‌ دستیار توماس ادیسون، عطسه کرد شاید هرگز نمی دانست که در حال ساختن تاریخ است. اما فیلم گرفته شده از عطسه او توسط کمپانی سازنده ادیسون، در سال 1894 به عنوان اولین فیلم زنده ای که مشمول قانون کپی رایت قرار می گرفت، انتخاب شد. از آن زمان، کلکسیونهای تصاویر متحرک کتابخانه تا حدی پیشرفت کردند که از اولین روزهای تصاویر تلویزیونی تا آخرین تولیدات سینمایی را در بر می گیرند. بسیاری از این فیلمها در برنامه های نمایش رایگان سالن نمایش "مری پیکفورد" کتابخانه به نمایش درآمده اند.

نمونه دیگری از مجموعه های کامل و دست نخورده کتابخانه، به تاریخچه فن آوری صوتی مربوط است. مبدا جمع آوری این مجموعه از سال 1926 و مصادف با اهدای بیش از 400 دیسک از نوارهای ویکتور بوده است و هم اکنون اولین سیلندرهای وکس، صفحات وینیل، نوارها و آخرین محصولات ضبط شده دیجیتالی را شامل می شود.

در کنار آثار دست نویسی که نامه های 23 رییس جمهور پیشین آمریکا، قوانین دادگاه عالی و حقوق مدنی را در برمی گیرند،  بیش از 8/4 میلیون نقشه از قرن چهاردهم تاکنون نیز وجود دارند که بسیاری از این آثار را می توان روی وب سایت کتابخانه کنگره مشاهده نمود.

مرکز تحقیقاتی برای قانونگذاران کشور

امروزه سرویس تحقیقات کنگره (CRS)‌ کتابخانه، با رسیدگی به بیش از 500 هزار درخواست در سال، امکان انجام تحقیقات علمی و هدفمند را برای "اعضای کنگره" فراهم می کند. در سال 1914 ابتدا کنگره مرکز تحقیقاتی قوه مقننه را به عنوان بخشی از کتابخانه تاسیس کرد و با تصویب قانون سازماندهی مجدد این قوه در سال 1970، اختیارات این بخش را افزایش داد و نام آن نیز به مرکز تحقیقات کنگره تغییر یافت.

ضمن بهره گیری گسترده از مجموعه های بی مانند کتابخانه، CRS با فراهم آوردن امکانات به موقع و محرمانه از اعضا و کمیته ها در تمامی حوزه های مورد علاقه ایشان، نقش منحصر بفردی را در کنگره ایفا می کند.

هنگامیکه کنگره مشتاق دانستن قوانین سایر کشورها باشد، نظرها متوجه کتابخانه حقوق کنگره می شود. مکانی که متخصصان چند زبانه آن به راحتی امکان بررسی قوانین 200 کشور دیگر جهان را فراهم می کنند. وجود منبع اطلاعاتی آن لاین "شبکه اطلاعات قانونی جهانی" نیز به اعضای آمریکایی و با ملیتهای دیگر اجازه می دهد که به قوانین، اساسنامه ها، مقررات و سایر احکام قانونی به زبان خود دسترسی داشته باشند.

منابع اینترنتی

وب سایت کتابخانه کنگره گنجینه ای از اطلاعات رایگان برای تمام سنین به حساب می آید:

کودکان امکان استفاده از داستانهای آمریکایی کتابخانه را دارند.

معلمان می توانند با مراجعه به صفحه آموزش، منابع درسی و مواد آموزشی دیگر را بیابند.

محققان هم می توانند از کاتالوگ آن لاین و سایتهای سالن مطالعه استفاده نمایند.

و برای خوانندگان مسن نیز سایتهای جذابی همچون Wise Guide  تدارک دیده شده است، یک ماهنامه آن لاین که بسیاری از منابع آموزشی و مفید موجود در سایت کتابخانه را به نمایش می گذارد که عبارتند از: سایت نمایشهای آن لاین، THOMAS که به اطلاعات مربوط به قوانین در حال بحث در کنگره مربوط می شود، مجموعه گسترده ای از تاریخ آمریکا در بخش "حافظه آمریکایی" و گنجینه های جهانی در "دروازه جهانی".

برنامه کتابخانه ملی دیجیتالی کتابخانه کنگره نیز از آغاز پیدایشش در سال 1994 تاکنون به عنوان برترین منبع قابل دسترس عموم در زمینه مندرجات خردمندانه باکیفیت و غیر تجاری روی شبکه جهانی اینترنت قابل دسترس بوده است. از اکتبر 2003 بیش از 5/8 میلیون نمونه از کلکسیونهای کتابخانه به صورت همگانی و تمام وقت در اختیار کاربران قرار گرفته است. سایت مذکور که یکی از محبوبترین بخشهای دولت فدرال است، سالانه بیش از دو بیلیون معامله را اداره می کند.

طرح ترویج کتاب‌خوانی!

کتابخانه کنگره آمریکا با اعمال برنامه های ملی متعددی سعی دارد تا سطح مطالعه را در این کشور ارتقا بخشد:

بیش از یک قرن پیش، کتابخانه امکانات ویژه ای را در اختیار آن دسته از کاربرانش در واشنگتن که مشکل جسمی یا بینایی داشتند، قرار داد. سپس در سال 1931،‌ قانونی در کنگره به تصویب رسید که هم اکنون به سرویس ملی کتابخانه ای برای نابینایان و معلولان جسمی مشهور است. امروزه صدها نفر از هزاران خواننده این کشور،‌ میلیونها کتاب و روزنامه بریل و مواد ضبط شده را از طریق شبکه ای متشکل از 140 کتابخانه مرتبط در سراسر این کشور دریافت می کنند.

"مرکز کتاب" کتابخانه که در سال 1997  تاسیس گردیده است،‌ مسوولیت افزایش اشتیاق عمومی به کتاب و کتابخوانی و کتابخانه ها در مراکز مرتبط خویش در ایالات مختلف را برعهده دارد.

"مرکز ادبیات کودکان" نیز نمونه دیگری است که با موسسات،‌ مربیان، کتابداران و تمامی کسانی به کودکان خدماتی ارائه می دهند همکاری می کند تا ایشان را در زمینه مطالعه، تفسیر و انتشار کتابهای ویژه کودکان یاری رساند.

از سال 2001 ، کتابخانه مسوولیت برگزاری و تامین مالی فستیوال ملی سالانه کتاب را نیز بر عهده گرفته است و موجبات گردهمایی نویسندگان مشهور، قصه گویان و کتاب دوستان را در تفرجگاه ملی واشنگتن دی سی فراهم می آورد.

همچنین در سال 1936، کتابخانه موقعیتی را ایجاد نمود که امروزه به رایزنی برای انتخاب برجسته ترین شاعر مشهور است.

مشارکت در کلاس درس

کتابخانه کنگره در قالب یک برنامه توسعه آموزش و پرورش، با شبکه گسترده‌ی معلمان سراسر آمریکا همکاری می کند تا مجموعه های موجود در کتابخانه را در برنامه های متداول کلاسهای درسی جای دهد.

بدین منظور برنامه های آموزش آن لاین با بهره گیری از منابع مقدماتی، اهداف حمایت کننده آموزشی، کارگاههای گروهی و طرح ایجاد یک کرسی مرجع آن لاین برای مربیان اجرا می گردند.

وب سایتهای "صفحه آموزش" و "امروز در تاریخ" هم طراحی شده اند تا به مربیان در استفاده از مجموعه های "حافظه‌ی آمریکایی" برای تدریس تاریخ در کلاس درس کمک کنند.

مرکزی برای مطالعات بین الملل

تقریبا نیمی از کتابهای کتابخانه کنگره به زبانهایی غیر از انگلیسی هستند. برای بسیاری از نقاط جهان همچون چین، روسیه و آمریکای لاتین مجموعه های این کتابخانه کاملترین و عالیترین مرجع نمونه های خارج از کشور هستند.

مرکز هنرهای نمایشی

صرفنظر از سلیقه ای که مراجعین کتابخانه کنگره در زمینه موسیقی داشته باشند، می توانند از انواع آهنگهای کلاسیک، جاز،‌ تئاترهای آمریکایی، عامیانه، قومی، پاپ و غیره در کنسرتهای رایگان استفاده کنند.

در زمینه تحقیقات مربوط به موسیقی نیز امکانات فراوانی در مجموعه های صوتی ضبط شده، روی وب سایت و یا در سالنهای مطالعه فراهم گردیده است.

نمایشگاه آثار مشهور

کتابخانه کنگره بنا به ادعای گردنندگانش "پناهگاهی" برای آثار نادر، منحصر به فرد، و غیر قابل انتظاری است که دوران کاملی از تجربیات بشری را به نمایش می گذارد. البته بسیاری از این آثار؛ اجبارا و از سر ناچاری، به اینجا پناهنده شده اند!

"گنجینه های آمریکایی کتابخانه کنگره" اولین نمایشگاه این موسسه است که در آن در هر زمان بیش از 300 اثر به نمایش گذاشته می شود و این آثار بطور متناوب تغییر می کنند،‌ از اینرو بازدید از این نمایشگاه حتی برای چندمین بار هم جذاب خواهد بود.

در میان نمایشهای دائمی کتابخانه دو کتاب بسیار با ارزش از مجموعه های این کتابخانه نیز قابل مشاهده اند که هر دو به قرن 15 میلادی تعلق دارند: یک کتاب مقدس گوتنبرگ که یکی از سه کپی کامل این اثر در جهان است که روی پوست گوساله نوشته شده اند و کتاب مقدس و بزرگ ماینز که نمونه ای بسیار جذاب از یک دست نوشته به حساب می آید.

بسیاری از مجموعه های موجود در کتابخانه بصورت سررسید یا کتاب نفیسی به چاپ رسیده است که قابل خریداری است.